IBAN Kullandırmak Suretiyle Nitelikli Dolandırıcılık Suçu ve Cezası

Teknolojinin hayatımızın her alanına nüfuz ettiği bu çağda, bankacılık işlemlerimizi saniyeler içinde cep telefonumuzdan halledebiliyoruz. Bu kolaylık, ne yazık ki kötü niyetli kişiler için de yeni fırsatlar doğuruyor. Son yıllarda sıkça karşılaştığımız ve birçok masum insanın canını yakan suç tiplerinden biri de başkasına ait banka hesapları veya IBAN numaraları kullanılarak işlenen dolandırıcılık suçlarıdır. Bir arkadaşınızın, komşunuzun veya bir tanıdığınızın “Benim kartım arızalı, hesabımda bloke var, senin IBAN’ına bir para gelecek, oradan çekerim” gibi masum görünen bir ricası, sizi ağır hukuki ve cezai sorumluluklarla karşı karşıya bırakabilir.

Bu yazımızda, öncelikle Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında dolandırıcılık suçunun ne olduğunu ele alacak, ardından masum bir yardım gibi görünen IBAN kullandırma eyleminin nasıl “nitelikli dolandırıcılık” suçuna dönüştüğünü ve bu durumda banka hesabını kullandıran kişinin hukuki akıbetinin ne olacağını, güncel bir Yargıtay kararı ışığında, herkesin anlayabileceği bir dille açıklayacağız.

Türk Ceza Kanunu’na Göre Dolandırıcılık Suçu Nedir?

Her şeyden önce, konunun temelini anlamak için dolandırıcılık suçunun kanunumuzdaki tanımına bakmamız gerekir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 157 – (1)

Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir.

Bu Kanun Maddesi Ne Anlama Geliyor?

Kanun maddesini daha anlaşılır kılmak için üç temel unsura ayırabiliriz:

1. Hileli Davranış: Suçun temelidir. Fail, yaptığı aldatıcı hareketlerle gerçeği gizler veya olduğundan farklı gösterir. Örneğin, sahte bir internet sitesi kurmak, kendini polis veya savcı gibi tanıtmak hileli bir davranıştır.
2. Aldatma: Failin hileli davranışları sonucunda, mağdurun yanılması ve hataya düşürülmesi gerekir. Mağdur, bu yalanlara inanarak bir sonraki adımı atar.
3. Yarar Sağlama: Bu aldatma sonucunda fail (veya bir başkası) haksız bir menfaat elde ederken, mağdur (veya bir başkası) zarara uğrar.

Kısacası, bir kişinin yalan ve aldatmacayla kandırılarak malvarlığının zarara uğratılması dolandırıcılık suçunu oluşturur.

Peki, “Nitelikli” Dolandırıcılık Ne Demektir?

Kanun koyucu, bazı dolandırıcılık eylemlerinin daha kolay işlenmesi, toplumdaki güven duygusunu daha fazla zedelemesi veya tespitinin daha zor olması gibi nedenlerle bu eylemlere daha ağır cezalar öngörmüştür. İşte bu hallere “nitelikli dolandırıcılık” diyoruz. Konumuzla doğrudan ilgili olan nitelikli hal ise TCK’nın 158. maddesinde düzenlenmiştir.

TCK Madde 158/1-f

(1) Dolandırıcılık suçunun; f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle, …işlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

Banka Hesabını Kullandırmak Neden Suçu “Nitelikli” Hale Getiriyor?

Çünkü bankalar ve bilişim sistemleri (internet bankacılığı, mobil uygulamalar vb.), toplumun güven duyduğu kurumlardır. Dolandırıcılar, bu sistemleri kullanarak mağdurları daha kolay ikna eder ve paranın izini kaybettirmeye çalışır. Bir başkasının IBAN’ını kullanmak, suçun işlenmesini kolaylaştıran ve failin kimliğini gizlemesine yardımcı olan bir yöntemdir. Bu nedenle kanun, bankacılık sisteminin bu şekilde kötüye kullanılmasını daha ağır bir ceza ile karşılamaktadır.

Banka Hesabını Kullandıran Kişinin Hukuki Sorumluluğu

Geldik en kritik soruya. Dolandırıcılık suçundan haberi olmadan, sadece bir tanıdığına yardım etmek amacıyla IBAN’ını veya banka hesabını kullandıran kişi bu suçtan sorumlu tutulabilir mi?

Hukukumuzda bir suçun oluşması için temel kural, kişinin “kast” ile hareket etmesidir. Yani, kişi işlediği fiilin suç olduğunu bilmeli ve bu suçu işlemeyi istemelidir. Dolandırıcılık suçuna yardım etme (iştirak) durumunda da mahkemeler şu sorunun cevabını arar: Hesabını kullandıran kişi, bu hesabın bir suçta kullanılacağını biliyor muydu ve bunu bilerek mi onay verdi?

İşte bu noktada, Yargıtay’ın somut olayları nasıl değerlendirdiğini gösteren kararlar yol gösterici olmaktadır.

Yargıtay’dan Emsal Karar: Güven İlişkisi ve Suç Kastının Yokluğu

Aşağıda, size sunmuş olduğum güncel bir Yargıtay kararının ilgili bölümünü paylaşıyorum. Bu karar, suç kastı olmayan bir kişinin nasıl beraat etmesi gerektiğini net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2021/16966 E., 2024/7470 K. Sayılı Kararı

“…Sanık …’in, sanık …’i komşusu olduğu ve aynı iş yerinde çalıştıkları için tanıdığını, kendisine para geleceğini ancak kartının iptal olduğunu söyleyince güvendiği için hesap numarasını verdiğini ve hesabına gelen paradan pay almadığını savunması; sanık …’in sanık … dışında tanıdığı kişilerden de benzer bahanelerle hesap ve kart bilgilerini aldığının ve bu kişiler gibi sanık …’in de …’le tanışıklığından dolayı duydukları güvenle hesap ve kart bilgilerini paylaştığının anlaşılması karşısında, sanığın diğer sanıkların eylemlerine iştirak ettiğine dair cezalandırılmasına yeterli kesin, inandırıcı ve her türlü şüpheden uzak delil bulunmadığı gözetilmeden, beraati yerine mahkûmiyetine hükmedilmesi hukuka aykırı bulunmuştur.”

Özet ve Tavsiyeler: Banka Hesabınızı Korumak İçin Ne Yapmalısınız?

Masum bir yardım talebi, sizi yıllarca sürecek bir yargılama sürecinin içine çekebilir. Yargıtay kararı lehinize olsa bile, bu süreçte yaşayacağınız stres ve manevi yıpranma oldukça ağır olabilir.

1. Tanımadığınız Kişilere Asla Güvenmeyin: Sosyal medyadan veya başka platformlardan size ulaşıp “hesabına para göndereyim, şu kadarını kendine al, gerisini bana yolla” gibi teklifler sunan kişilerin tamamı dolandırıcıdır. Bu tuzağa asla düşmeyin.
2. Tanıdıklarınıza Karşı Tedbirli Olun: En yakın arkadaşınız veya akrabanız dahi olsa, neden kendi hesabını kullanamadığını sorgulayın. “Kartım kayıp, hesabım bloke” gibi bahaneler sıkça kullanılan yöntemlerdir.
3. Para Transferinin Kaynağını Anlayın: Hesabınıza gelecek paranın nereden ve ne amaçla geldiğini net bir şekilde anlamadan IBAN’ınızı paylaşmayın.
4. Komisyon Tekliflerini Reddodin: Size bu “yardım” karşılığında bir miktar para (komisyon) teklif ediliyorsa, bu durum suç işlendiğini bildiğinize dair güçlü bir delil olarak kabul edilebilir.

Ceza hukukunda suçu ispatlanana kadar herkes masumdur. Ancak en güvenli ve huzurlu yol, en başından bu tür riskli durumlara hiç düşmemektir. Banka hesabınız sizin kişisel ve mali mahremiyetinizdir; onu korumak en başta sizin sorumluluğunuzdadır.