Hapis Cezası Aldım Ne Yapmalıyım | İnfaz Süreci (2025)
Bir hapis cezasının infazı, yani hükümlünün cezaevine alınması süreci, sanılanın aksine yargılamanın bittiği an değil, verilen kararın “kesinleştiği” an başlar. Bu süreç, hükümlü için yargılama kadar karmaşık ve hayati teknik detaylar barındırır.
Bu makalede, 2025 yılı itibarıyla Türk hukukunda bir cezanın nasıl kesinleştiğini, savcılık infaz bürosundaki prosedürleri, cezaevine giriş aşamalarını ve hükümlünün tahliyesini sağlayan yasal mekanizmaları tüm detaylarıyla inceleyeceğiz.
Mahkûmiyet Hükmü Ne Zaman Kesinleşir?
Yargılama (Asliye Ceza Mahkemesi veya Ağır Ceza Mahkemesi) sona erdiğinde, mahkeme bir “hüküm” kurar. Bu hükmün resmi belgesine “ilam” adı verilir. Ancak ilam, hemen infaz edilebilir nitelikte değildir; zira tarafların bu karara itiraz hakları (kanun yolları) bulunmaktadır.
1. Olağan Kanun Yolu: İstinaf (Bölge Adliye Mahkemesi)
İlk derece mahkemesinin kararına karşı ilk adım “istinaf” başvurusudur. İstinaf, kararın hem maddi (olay yönünden) hem de hukuki açıdan üst mahkemece yeniden incelenmesidir.
Süre: Ceza davalarında istinaf başvuru süresi, gerekçeli kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren iki haftadır. Bu süre hak düşürücüdür; kaçırılırsa karar kesinleşir.
2. İkinci Kanun Yolu: Temyiz (Yargıtay) ve Kritik 5 Yıl Sınırı
İstinaf mahkemesi kararına karşı da belirli şartlarda “temyiz” (Yargıtay) yoluna başvurulabilir.
Süre: Temyiz başvuru süresi, istinaf kararının tebliğinden itibaren iki haftadır (14 gün).
Kritik Sınır (CMK m. 286): Temyiz hakkı mutlak değildir. CMK 286. maddesi uyarınca, istinaf mahkemesinin verdiği 5 yıl (dahil) veya daha az hapis cezalarına ilişkin kararlar kesindir. Bu kararlara karşı Yargıtay’a başvurulamaz.
Bu ayrım hayati önem taşır: 5 yılın üzerinde ceza alan biri Yargıtay sürecini (yıllarca) bekleyebilirken, 5 yıl altı ceza alan biri için istinaf kararı onadığı an süreç biter ve infaz başlar.
İnfaz Prosedürünün Başlaması: Savcılık Aşaması
Karar kesinleştiğinde, dosya infazdan sorumlu Cumhuriyet Başsavcılığı’na geçer. Savcılık, hükümlünün cezaevine alınması için ceza miktarına göre iki farklı yöntem uygular:
Yöntem 1: Çağrı Kâğıdı ile Teslim Olma (Genel Kural)
Genel kural, hükümlüye teslim olması için bir şans tanınmasıdır. İnfaz Savcılığı, hükümlünün adresine bir “Çağrı Kâğıdı” tebliğ eder. Hükümlü, bu tebligattan itibaren 10 gün içinde teslim olmak zorundadır. Bu süre, hükümlünün sivil hayattaki işlerini düzenlemesi için son fırsattır.
Yöntem 2: Doğrudan Yakalama Emri (İstisna)
Cezanın ağırlığına göre bazı durumlarda çağrı kâğıdı gönderilmez ve CGTİHK m. 19 uyarınca doğrudan yakalama emri çıkarılır:
Kasten işlenen suçlarda 3 yıldan fazla hapis cezası alanlar.
Taksirle işlenen suçlarda 5 yıldan fazla hapis cezası alanlar.
Bu limitlerin üzerinde ceza alan hükümlüler, kendilerine bir tebligat gelmesini beklememeli, haklarında doğrudan yakalama emri çıkarıldığını bilerek hareket etmelidir.
Ceza İnfaz Kurumuna Kabul ve “Girdi-Çıktı” İşlemi
Hükümlü teslim olduğunda veya yakalandığında, cezaevine sevk edilir.
Sağlık Kontrolü: Kuruma girişte yapılan ilk doktor muayenesi, hükümlünün mevcut sağlık durumunu ve varsa darp/cebir izlerini belgeleyen en kritik delildir. İleride yapılabilecek başvurular için bu muayenenin doğru kayda geçmesi hayati önem taşır.
Kayıt: Fotoğraf, parmak izi alınır ve hükümlünün eşyaları emanete kaydedilir.
“Girdi-Çıktı” İşlemi ve 2025 Yeni Düzenlemesi
Kamuoyunda “girdi-çıktı” olarak bilinen işlem, hükümlünün cezaevine girdiği anda denetimli serbestlik hakkının doğması nedeniyle birkaç gün içinde tahliye edilmesidir.
Önemli Değişiklik: Yeni düzenleme ile bu durum sınırlandırılmıştır. “Girdi-çıktı” artık sadece suç tarihi 04/06/2025’ten önce olanlar için geçerlidir. Bu tarihten sonra işlenen suçlarda, denetimli serbestlik için cezanın en az %10’unun cezaevinde fiilen geçirilmesi şarttır.
Hangi Cezaevine Gidilecek? (Kapalı ve Açık Kurum Ayrımı)
Hükümlünün cezaevindeki yaşam standardını belirleyen en önemli ayrım, kurum tipidir.
Doğrudan Açık Cezaevine Ayrılma Şartları
Aşağıdaki şartları taşıyanlar, kapalı kuruma hiç girmeden doğrudan açık cezaevine (daha esnek rejim) giderler:
Kasıtlı suçlardan toplam 3 yıl veya daha az ceza alanlar.
Taksirli suçlardan toplam 5 yıl veya daha az ceza alanlar.
Adli para cezası hapse çevrilenler.
(Not: Terör, örgütlü suçlar, cinsel suçlar ve ikinci kez mükerrirler bu haktan yararlanamaz.)
Kapalıdan Açığa Geçiş
Cezası daha yüksek olanlar önce kapalı kuruma alınır. Cezalarının belirli bir kısmını (genellikle 10 yıldan az cezalarda 1 ay, 10 yıldan fazlalarda 1/10’unu) kapalıda “iyi halli” geçirdikten sonra açık kuruma ayrılabilirler.
Müddetname
Müddetname, hükümlünün cezaevinde kalacağı süreyi, koşullu salıverilme ve hak ederek tahliye tarihlerini net olarak gösteren resmi belgedir. Cezaevine girişte hükümlüye tebliğ edilir.
Dikkat: Müddetname hesabı (mahsuplar, tekerrür, içtima vb.) karmaşıktır ve insan hatasına açıktır. Hükümlü, bu belgeyi mutlaka uzman bir avukata denetlettirmelidir. Hata varsa, süre sınırı olmaksızın İnfaz Hâkimliği’ne itiraz edilebilir.
Cezaevinden Tahliye Mekanizmaları
Hükümlünün cezasının tamamını içeride geçirmesini önleyen iki temel mekanizma vardır:
1. Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye)
Cezanın belirli bir kısmının “iyi halli” olarak çekilmesi durumunda kalan sürenin dışarıda tamamlanmasıdır.
Genel Oran (1/2): Süreli hapis cezalarının çoğunda yatar süre cezanın yarısıdır.
İstisna Oranlar (2/3 ve 3/4): Kasten öldürme, örgütlü suçlar, mükerrirler (2/3); terör ve cinsel suçlar, uyuşturucu ticareti (3/4) gibi suçlarda yatar süre daha uzundur.
2. Denetimli Serbestlik
Koşullu salıverilmesine belirli bir süre (genellikle 1 yıl) kalan ve açık cezaevine ayrılma hakkını kazanmış iyi halli hükümlülerin, cezasının son kısmını dışarıda, belirli yükümlülükler (imza vb.) altında çekmesidir. Denetimli serbestlik otomatik değildir; hükümlünün talep etmesi ve İdare ve Gözlem Kurulu’ndan “iyi hal” raporu alması gerekir.
İnfaz Sürecinde Hukuki Başvuru Yolları (İnfaz Hâkimliği)
Hükümlü, cezaevi idaresinin kararlarına karşı savunmasız değildir. 4675 sayılı Kanun uyarınca İnfaz Hâkimliği, infaz sürecinin yargısal denetim merciidir.
Neler İçin Başvurulabilir?
Disiplin cezalarına itirazlar.
Müddetname hesap hataları (Süre sınırı yok).
Açık cezaevine ayrılma veya denetimli serbestlik talebinin reddi (İdare ve Gözlem Kurulu kararlarına karşı).
Sağlık, barınma, iletişim gibi temel hak ihlalleri.
Başvuru Süresi: İşlemin öğrenildiği tarihten itibaren 15 gün, her halde yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde şikâyet yoluna başvurulmalıdır (Müddetname hariç).