Araç Değer Kaybı Nasıl Alınır, Şartları Nelerdir | 2025

Trafik kazası sonrasında aracınız en yüksek standartlarda ve orijinal parçalarla onarılsa bile, aracın ikinci el piyasa değerinde bir düşüş yaşanması kaçınılmazdır. Temel nedeni, aracın TRAMER (Trafik Sigortaları Bilgi ve Gözetim Merkezi) kayıtlarına “kazalı” veya “hasarlı” olarak işlenmesidir. Potansiyel bir alıcı, teknik olarak kusursuz onarılmış olsa dahi, kaza geçmişi olan bir araca, kaza geçmişi olmayan emsal bir araca kıyasla daha düşük bir bedel ödemeye eğilimindedir.

Türk hukukunda ve Yargıtay içtihatlarında “araç değer kaybı”, varsayımsal bir zarar değil, “gerçek ve doğrudan bir zarar” kalemi olarak kabul edilir. Bu zarar, aracın kaza anından hemen önceki hasarsız piyasa değeri ile onarımı tamamlandıktan sonraki piyasa değeri arasındaki somut farkı temsil eder. Dolayısıyla, araç sahibinin malvarlığında meydana gelen bu eksilmenin tazmin edilmesi, temel bir hukuki haktır.

Araç Değer Kaybı Taleplerinin Hukuki Dayanakları

Türkiye’de araç değer kaybı taleplerinin hukuki zemini, birbirini tamamlayan üç temel alana dayanır. Bu çok katmanlı yapı, hak sahiplerinin taleplerini sağlam bir temele oturtur.

1. Temel Dayanak: Türk Borçlar Kanunu (Haksız Fiil Sorumluluğu)

Değer kaybı taleplerinin en temel dayanağı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) haksız fiil sorumluluğunu düzenleyen hükümleridir. TBK’nın 49. maddesi, “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür” hükmünü amirdir. Kusurlu bir sürücünün neden olduğu trafik kazası, klasik bir haksız fiil örneğidir. Bu fiil neticesinde ortaya çıkan araç değer kaybı ise, tazmin edilmesi gereken “zarar”ın doğrudan bir parçasını oluşturur.

2. Güçlendirici Dayanak: Karayolları Trafik Kanunu (Kusursuz Sorumluluk)

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK), haksız fiil sorumluluğunu ileri taşıyarak, araç işletenler için bir tür “kusursuz sorumluluk” (tehlike sorumluluğu) rejimi getirmiştir. KTK’nın 85. maddesi uyarınca, bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin zarara uğramasına sebep olursa, aracın işleteni (genellikle ruhsat sahibi) doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olur. Bu hükmün önemi, araç sahibini, kazayı yapan sürücü kendisi olmasa bile sorumlu tutmasıdır. Kanun, araç işleteninin, sürücünün kusurundan kendi kusuru gibi sorumlu olduğunu açıkça belirtir.

3. Uygulama Mekanizması: Sigorta Hukuku ve İlgili Mevzuat

Değer kaybı taleplerinin pratikte tahsil edilmesini sağlayan mekanizma ise sigorta hukukudur.

Türk Ticaret Kanunu (TTK) Madde 1409: Bu madde, sigortacının, rizikonun gerçekleşmesinden doğan zarardan sorumlu olduğunu belirtir. Yargı kararları, doğrudan zarar olarak kabul edilen araç değer kaybının, kusurlu tarafın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (ZMSS – Trafik Sigortası) kapsamında karşılanması gerektiğini açıkça ortaya koymuştur.
ZMSS Genel Şartları: Trafik sigortalarını düzenleyen bu temel metin, “Maddi Zararlar Teminatı” başlığı altında, teminat kapsamını tanımlarken, “zarar gören araçta meydana gelen değer kaybı dahil” ifadesini kullanarak herhangi bir şüpheye yer bırakmamaktadır.

4. Yargısal Onay: Yargıtay İçtihatlarının Rolü

Yargıtay (Temyiz Mahkemesi), vermiş olduğu istikrarlı kararlarla, araç değer kaybının gerçek bir zarar kalemi olduğunu ve tazmin edilmesi gerektiğini defalarca teyit etmiştir. Yargıtay kararları, tazminat hesaplamasında “gerçek piyasa değeri farkı” yönteminin esas alınması gerektiğini içtihat haline getirmiştir.

Değer Kaybı Talep Süreci: Kimler Başvurabilir, Sorumlu Kimdir?

Değer Kaybı Talep Etme Hakkı (Hak Sahibi)

Araç değer kaybı tazminatı talebinde bulunabilecek birincil kişi, hasar gören aracın ruhsat sahibidir (malik). Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için kritik bir ön koşul bulunmaktadır: kusur oranı.

Kusur Oranının Belirleyiciliği: Değer kaybı talebinde bulunacak olan araç sahibinin, kazanın meydana gelmesinde %100 kusurlu olmaması esastır. Eğer bir sürücü kazaya tamamen kendi kusuruyla sebep olmuşsa, kendi aracında oluşan değer kaybını karşı taraftan veya sigortasından talep edemez.
Kısmi Kusur (Müterafik Kusur) Durumu: Hak sahibinin kazada kısmi kusurunun bulunması, talep hakkını ortadan kaldırmaz. Ancak, alınacak tazminat miktarı, kendi kusur oranında indirime tabi tutulur (kusur tenzili). Örneğin, hesaplanan değer kaybı 20.000 TL ise ve hak sahibi %25 oranında kusurlu bulunmuşsa, talep edebileceği tazminat miktarı, kusursuz olduğu %75’lik kısma tekabül eden 15.000 TL olacaktır.

Sorumlu Taraflar (Müşterek ve Müteselsil Sorumluluk)

Türk hukuk sistemi, zarardan sorumlu olan tarafları, mağdura karşı “müştereken ve müteselsilen sorumlu” kabul eder. Bu, hak sahibinin, tazminatın tamamını sorumlu taraflardan herhangi birinden talep edebileceği anlamına gelir.

Sorumlu olan taraflar şunlardır:

Kusurlu Araç Sürücüsü (TBK Madde 49 gereği)
Kusurlu Aracın Sahibi/İşleteni (KTK Madde 85 gereği)
Kusurlu Aracın Zorunlu Trafik Sigortacısı (ZMSS Şirketi)

Bu yapı, mağdurun, alacağının tamamını (poliçe limiti dahilinde) doğrudan en güvenilir finansal kaynak olan sigorta şirketinden talep edebilmesini sağlar.

Pratik Uygulama: Fiili durumda, değer kaybı talepleri neredeyse her zaman ilk olarak kusurlu tarafın trafik sigortası şirketine yöneltilir. Eğer hesaplanan değer kaybı, trafik sigortası poliçesinin o yıl için belirlenen maddi hasar teminat limitini (örneğin 2025 yılı için araç başına limitler) aşıyorsa, aşan kısım için hak sahibi doğrudan sürücüye ve/veya araç sahibine karşı hukuki yollara başvurabilir.

Zamanaşımı Süreleri (2 Yıl ve 10 Yıl)

Araç değer kaybı talepleri, haksız fiiller için öngörülen zamanaşımı sürelerine tabidir (TBK Madde 72).

Temel Zamanaşımı Süresi: Hak sahibinin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki (2) yıldır. Tipik bir trafik kazasında bu süre kaza tarihinden itibaren işlemeye başlar.
Mutlak Zamanaşımı Süresi: Her halükarda, talep hakkı fiilin işlendiği tarihten (kaza tarihinden) itibaren on (10) yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Tazminat Başvurusu İçin İzlenecek Yollar

Değer kaybı tazminatını tahsil etmek için kademeli ve alternatifli yollar mevcuttur.

1. Adım: Sigorta Şirketine Zorunlu Başvuru (Dava Şartı)

Tahkim veya mahkeme gibi hukuki yollara başvurmadan önce, hak sahibinin mutlaka kusurlu tarafın sigorta şirketine yazılı bir başvuru yapması gerekmektedir. Bu bir “dava şartı” olup, bu adım atlanarak doğrudan açılan davalar usulden reddedilir.

Sigorta şirketi, başvuruyu aldığı tarihten itibaren 15 gün içinde yazılı olarak cevap vermekle yükümlüdür. Şirket talebi reddeder, kısmen öder veya 15 gün içinde cevap vermezse (zımni ret), hak sahibi bir sonraki aşamaya geçme hakkını kazanır.

2. Alternatif: Sigorta Tahkim Komisyonu (Tavsiye Edilen Yol)

Sigorta Tahkim Komisyonu, araç değer kaybı uyuşmazlıklarının çözümü için en yaygın kullanılan, en pratik ve en hızlı yoldur.

Süreç: Komisyon’a başvuru yapılır ve dosya bağımsız bir sigorta hakemine atanır.
Karar Süresi: Hakem, dosyanın kendisine tevdi edilmesinden itibaren en geç dört (4) ay içinde kararını vermek zorundadır. Bu süre, mahkeme süreçlerine kıyasla çok daha kısadır.
Kararların Bağlayıcılığı: Hakem kararları, hukuken mahkeme kararı hükmündedir ve ilamlı icra yoluyla doğrudan tahsil edilebilir.
İtiraz Süreci: Belirli parasal sınırların (her yıl güncellenir) üzerindeki uyuşmazlıklar için Komisyon bünyesindeki “İtiraz Hakem Heyeti”ne gidilebilir. Sadece çok yüksek meblağlı uyuşmazlıklarda temyiz (Yargıtay) yolu açıktır.

3. Alternatif: Asliye Ticaret Mahkemesi (Yargı Yolu)

Hak sahibi, tahkim yolunu tercih etmeyip doğrudan adli yargıda dava açma hakkına da sahiptir. Görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi‘dir. Ancak bu, en yavaş işleyen yoldur. İlk derece mahkemesinde bir kararın çıkması 6 aydan 2 yıla kadar sürebilir ve süreç daha masraflıdır.

Hukuki Yolların Karşılaştırması

Aşağıdaki tablo, üç temel başvuru yolunu pratik ölçütler üzerinden karşılaştırmaktadır.

Tablo 1: Tazminat Talep Kanallarının Karşılaştırılması

Özellik	Doğrudan Sigortaya Başvuru	Sigorta Tahkim Komisyonu	Asliye Ticaret Mahkemesi
Hız	15 gün (ilk cevap için)	~4-6 ay (En Hızlı Çözüm)	~12-24 ay (En Yavaş Çözüm)
Maliyet	Masrafsız	Miktara göre kademeli başvuru ücreti	Yüksek (Harçlar, bilirkişi ücretleri vb.)
Formalite	Düşük (Yazılı başvuru)	Orta (Yapılandırılmış, ancak daha az resmi)	Yüksek (Katı usul kuralları)
Kararın Bağlayıcılığı	Bağlayıcı değil (Teklif niteliğinde)	Hukuken bağlayıcı ve icra edilebilir	Hukuken bağlayıcı ve icra edilebilir
İtiraz Süreci	Yok	Sınırlı (İç itiraz ve yüksek meblağlar için temyiz)	Tam kanun yolları açık
Tipik Kullanım Alanı	Tüm talepler için zorunlu ilk adım.	Uyuşmazlıkların çözümü için en yaygın ve tavsiye edilen yol.	Yüksek meblağlı, karmaşık davalar.

Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?

Yargıtay Kriteri: “Gerçek Piyasa Değeri” İlkesi

Araç değer kaybı miktarının belirlenmesinde “altın standart”, Yargıtay’ın yerleşmiş yöntemidir. Bu yöntem, aracın kaza anından hemen önceki hasarsız ikinci el piyasa değeri ile, onarımı tamamlandıktan sonraki onarılmış haldeki ikinci el piyasa değeri arasındaki farkın hesaplanmasına dayanır.

Yargıtay, gerçek piyasa koşullarını yansıtmayan, katı formüllerin uygulanmasını reddetmektedir. Sigorta şirketleri ilk tekliflerinde ZMSS Genel Şartları ekindeki formülleri kullansalar da, bu formüller bir uyuşmazlıkta (tahkim/mahkeme) “gerçek zararı” yansıtmıyorsa bağlayıcı değildir. Uyuşmazlık mercileri, Yargıtay’ın piyasa değeri farkı ilkesini esas almakla yükümlüdür.

Hesaplamayı Etkileyen Faktörler

Bir bilirkişi, değer kaybını belirlerken şu temel faktörleri dikkate alır:

Aracın Temel Özellikleri: Markası, modeli, üretim yılı, kaza anındaki kilometresi ve trafiğe ilk çıkış tarihi.
Piyasa ve Hasar Detayları: Aracın kaza öncesi ikinci el piyasa değeri, geçmiş TRAMER kayıtları, mevcut kazadaki hasarın niteliği (şasi, direkler vb. etkilenmiş mi?) ve onarımda kullanılan parçanın (orijinal, eşdeğer) kalitesi.

Önemli Gelişme: Kilometre Sınırı Kalktı

2021 yılında yapılan bir düzenleme ile ZMSS Genel Şartları’nda yer alan ve 165.000 kilometrenin üzerindeki araçlar için değer kaybı talebini engelleyen kural yürürlükten kaldırılmıştır.

2025 İtibarıyla Güncel Durum: Artık araç değer kaybı talep etmek için yasal olarak herhangi bir kilometre sınırı bulunmamaktadır. Elbette, aracın kilometresinin çok yüksek olması hesaplanacak değer kaybı miktarını doğal olarak azaltacaktır; ancak yüksek kilometre, tek başına bir talep engeli veya ret sebebi değildir.

Araç Değer Kaybı Talep Şartları (2025)

Değer Kaybı Alabilmek İçin Gerekli Şartlar

Sürece başlamadan önce aşağıdaki şartların tamamının karşılanması gerekmektedir:

Çift Taraflı Kaza: Kaza, en az iki motorlu aracın karıştığı bir olay olmalıdır. Tek taraflı kazalar (duvara, bariyere çarpma) trafik sigortası kapsamında değildir.
Kısmi veya Sıfır Kusur: Talepte bulunan taraf, kazada %100 kusurlu olmamalıdır.
Hasar ve Onarım: Araçta kaza nedeniyle fiziki bir hasar meydana gelmiş ve bu hasar onarılmış olmalıdır.
Aynı Bölgede Önceden Hasar Olmaması: Mevcut kazada hasar gören parçaların, daha önceki bir kazada da hasar görüp onarılmamış olması gerekir. Bir parça, değerini yalnızca bir kez kaybedebilir.
Zamanaşımı Süresi İçinde Talep: Talep, kaza tarihinden itibaren 2 yıllık yasal süre içinde yapılmalıdır.

Değer Kaybı Alınamayan Durumlar (Engel Haller)

Aşağıdaki durumların varlığı halinde, araç değer kaybı talebinde bulunulması hukuken mümkün değildir:

%100 Kusur: Talep sahibinin kazanın oluşumunda tam kusurlu olması.
Aracın Pert Olması (Ağır Hasar Kaydı): Aracın “pert” yani tam hasarlı kabul edilmesi durumunda, sigorta şirketi aracın piyasa değerini öder. Araç onarılıp piyasaya sürülmediği için bir “değer kaybı” zararı doğmaz.
“Mini Onarım” Kapsamındaki Hasarlar: Çok küçük ölçekli, aracın değerini etkilemeyen (boyasız göçük düzeltme gibi) hasarlar kapsam dışıdır.
Zamanaşımının Dolması: 2 yıllık yasal süre geçtikten sonra yapılan başvurular reddedilir.

Uygunluk ve Engel Durumları Kontrol Listesi

Tablo 2: Araç Değer Kaybı Uygunluk Kontrol Listesi

Bir Talebin Geçerli Olması İçin Karşılanması Gereken Şartlar	Bir Talebi Geçersiz Kılan Durumlar
✅ Kaza en az iki hareketli aracı içeriyor.	❌ Kazada %100 kusurlusunuz.
✅ Kazadaki kusur oranınız %100’den az.	❌ Araç pert oldu (ağır hasar kaydı işlendi).
✅ Araç hasar gördü ve onarımı tamamlandı.	❌ Hasar gören parçalar daha önceki bir kazada da hasar görmüştü.
✅ Talep, kaza tarihinden itibaren 2 yıl içinde yapılıyor.	❌ Zamanaşımı süresi dolmuş.
✅ Hasar, “mini onarım” kapsamının ötesinde.	❌ Kaza, tek taraflı bir olay.

Başvuru İçin Gerekli Belgeler

Talep dosyasının eksiksiz ve delillerle desteklenmiş olması, sürecin başarısı için kritik öneme sahiptir.

Tablo 3: Araç Değer Kaybı Talepleri İçin Gerekli Belgeler

Belge Adı	Açıklama / Amaç	Nereden Temin Edilir
Kaza Tespit Tutanağı	Kazanın oluş şeklini, tarafları, beyanları ve ilk kusur değerlendirmesini içeren resmi belgedir. Talebin temelini oluşturur.	Tarafların kaza yerinde (anlaşmalı tutanak) veya Trafik Polisi/Jandarma tarafından düzenlenir.
Ekspertiz Raporu (Değer Kaybı Raporu)	Lisanslı bir eksper tarafından hazırlanan; hasarı, onarım maliyetini ve değer kaybı miktarını gerekçeli olarak hesaplayan teknik rapordur. Talebin en güçlü delilidir.	Bağımsız ve ruhsatlı bir sigorta eksperi.
Onarım Faturaları	Onarımı yapan servisten alınan, değiştirilen tüm parçaları ve işçilik bedellerini detaylandıran resmi faturalardır. Onarımın yapıldığını ve kapsamını ispatlar.	Aracın onarıldığı yetkili veya özel servis.
Hasar Fotoğrafları	Aracın kaza sonrası, onarıma başlamadan önce farklı açılardan çekilmiş net fotoğraflarıdır. Hasarın boyutunu görsel olarak kanıtlar.	Kaza anında araç sahibi tarafından; onarımı yapan servisin kabul dosyasından.
Araç Ruhsatı Fotokopisi	Hasar gören aracın mülkiyetini ispatlayan resmi belgedir.	Araç sahibi.
Sürücü Belgesi ve Kimlik Fotokopileri	Kazaya karışan sürücülerin ehliyet ve kimlik belgelerinin kopyalarıdır.	İlgili araç sahipleri/sürücüleri.
Sigorta Poliçeleri Fotokopileri	Kazaya karışan tüm araçların ZMSS (Trafik Sigortası) poliçelerinin kopyalarıdır.	İlgili araç sahipleri.
Banka Hesap Bilgileri (IBAN)	Hak sahibinin, tazminat ödemesinin yapılmasını istediği banka hesabına ait IBAN numarasıdır.	Araç sahibi.

Sonuç ve Stratejik Tavsiyeler

Türkiye’de araç değer kaybı tazminat hakkı, sağlam bir hukuki zemine oturtulmuştur. Yargıtay içtihatları “gerçek piyasa değeri” yöntemini standart olarak belirlemiş ve kilometre sınırının kaldırılması hak sahipleri lehine önemli bir gelişme olmuştur.

Hak Sahipleri İçin 2025 Yılı Tavsiyeleri

2025 yılı itibarıyla araç değer kaybı talebinde bulunacak hak sahiplerinin şu adımları izlemesi tavsiye edilmektedir:

Hızlı Hareket Edin: Delillerin toplanması ve yasal başvurunun yapılması konusunda gecikmeyin. 2 yıllık zamanaşımı süresini kaçırmamak için süreci derhal başlatın.
Her Şeyi Belgeleyin: Kaza yerinde detaylı fotoğraf çekin. Onarım süreciyle ilgili tüm faturaları ve servis formlarını titizlikle saklayın.
Bağımsız Ekspertiz Raporu Alın: Sadece sigorta şirketinin yönlendirdiği ekspere bağlı kalmayın. Kendi seçeceğiniz lisanslı bir ekspere, Yargıtay kriterlerine uygun bir değer kaybı raporu hazırlatmak, elinizdeki en güçlü koz olacaktır.
Sigortacının Pozisyonunu Anlayın: Sigorta şirketinden gelen ilk teklifin, genellikle kendi formüllerine dayalı ve gerçek zararın altında olabileceğini bilin. Bu teklifi bir müzakere başlangıcı olarak görün.
Tahkim Komisyonu’nu Etkin Kullanın: Sigorta şirketinin 15 günlük süre sonundaki yanıtı tatmin edici değilse, tereddüt etmeden Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurun. Bu yol, hız, maliyet ve hukuki kesinlik açısından en ideal dengeyi sunmaktadır.
Hukuki Destek Almayı Değerlendirin: Süreci bir avukat aracılığıyla yürütmek zorunlu olmasa da, sigorta hukukunda uzman bir avukatla çalışmak, doğru adımların atılması ve daha yüksek bir tazminat alınması olasılığını önemli ölçüde artırır.