Alkollü Araç Kullanma | Promil Sınırı ve Cezalar 2025

Trafik güvenliği, bir toplumun en önemli hukuki ve sosyal meselelerinden biridir. Bu güvenliği en ciddi şekilde tehdit eden fiillerin başında ise alkollü araç kullanmak gelir. Alkolün, sürücünün muhakeme yeteneğini, reflekslerini ve koordinasyonunu doğrudan etkilemesi, hem sürücünün kendisi hem de trafikteki diğer masum insanlar için hayati bir risk oluşturur.

Bu nedenle kanun koyucu, alkollü araç kullanımına karşı hem idari (para cezası, ehliyete el koyma) hem de adli (hapis cezası) nitelikte çok ağır yaptırımlar öngörmüştür. Bu makalede, 2025 yılı itibarıyla alkollü araç kullanmanın yasal dayanaklarını, promil sınırlarını, güncel cezalarını ve bu fiilin hukuki sonuçlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Yasal Dayanak: Karayolları Trafik Kanunu (KTK) Madde 48

Alkollü araç kullanma yasağının temel çerçevesi, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 48. maddesinde çizilmiştir.

Karayolları Trafik Kanunu Madde 48:

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri almış olan sürücüler ile alkollü olan sürücülerin karayolunda araç sürmeleri yasaktır.

Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla, kollukça teknik cihazlar kullanılır.

Kişinin yaralanmalı veya ölümlü ya da kollukça müdahil olunan maddi hasarlı trafik kazasına karışması hâlinde, ikinci fıkrada belirtilen muayeneye tabi tutulması zorunludur.

Teknik cihaz ile yapılan ölçüme itiraz eden veya bu cihaz ile ölçüm yapılmasına müsaade etmeyen bu sürücüler, en yakın adli tıp kurumuna veya adli tabipliğe veya Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kuruluşlarına götürülerek uyuşturucu veya uyarıcı madde ya da alkol tespitinde kullanılmak üzere vücutlarından kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alınır. Bu işlem bakımından 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 75 inci maddesi hükümleri, beşinci fıkrası hariç olmak üzere uygulanır.

Trafik kazası sonucunda kişinin ölmesi veya teknik cihaza üfleyemeyecek kadar yaralanmış olması hâlinde, üçüncü fıkra hükümlerine göre bu kişilerden kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alınır.

Yapılan tespit sonucunda, 0.50 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüler hakkında, fiili bir suç oluştursa bile, [ilgili yılın idari para cezası] verilir ve sürücü belgesi altı ay süreyle geri alınır. Hususi otomobil dışındaki araçları alkollü olarak kullanan sürücüler bakımından promil alt sınırı 0.21 olarak uygulanır. Alkollü olarak araç kullanma nedeniyle sürücü belgesi geri alınan kişiye, son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye doğru beş yıl içinde; ikinci defasında [ilgili yılın idari para cezası] verilir ve sürücü belgeleri iki yıl süreyle, üç veya üçten fazlasında ise, [ilgili yılın idari para cezası] verilir ve sürücü belgeleri her seferinde beşer yıl süreyle geri alınır…

Yapılan tespit sonucunda, 1.00 promilin üzerinde alkollü olduğu tespit edilen sürücüler hakkında ayrıca Türk Ceza Kanununun 179 uncu maddesinin üçüncü fıkrası hükümleri uygulanır.

Hususi otomobil sürücüleri bakımından 0.50 promilin, diğer araç sürücüleri bakımından 0.20 promilin üzerinde alkollü olan sürücülerin trafik kazasına sebebiyet vermesi hâlinde, ayrıca Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri uygulanır…

Kanun Maddesinin Yorumu: Yasal Promil Sınırları

Kanun metni, sürücüler için iki temel promil sınırı belirlemiştir:

Hususi Otomobil Sürücüleri: Yasal sınır 0.50 promildir. Bu seviyenin üzerinde araç kullanmak yasaktır.
Ticari Araç ve Diğer Sürücüler: Hususi otomobil dışındaki araçları (taksi, kamyon, otobüs, dolmuş vb.) kullanan sürücüler için yasal sınır 0.20 promildir (0.21 promilden itibaren cezai işlem uygulanır). Bu sürücüler için tolerans çok daha düşüktür.

2025 Yılı Alkollü Araç Kullanma Cezaları (Kademeli Sistem)

Kanun, alkollü araç kullanma fiilinin son 5 yıl içinde tekrarlanmasına göre artan (kademeli) bir ceza sistemi benimsemiştir. 2025 yılı için güncel idari yaptırımlar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

İhlal Sayısı (Son 5 Yıl İçinde)	İdari Para Cezası (2025)	Ehliyete El Koyma Süresi	Diğer Yaptırımlar
Birinci Kez	9.267 TL – 9.268 TL	6 Ay	20 Ceza Puanı, Araç Trafikten Men
İkinci Kez	11.622 TL	2 Yıl	20 Ceza Puanı, Araç Trafikten Men, Sürücü Davranışlarını Geliştirme Eğitimi
Üçüncü Kez ve Üzeri	18.677 TL – 18.678 TL	5 Yıl	20 Ceza Puanı, Araç Trafikten Men, Psiko-teknik Değerlendirme ve Psikiyatri Muayenesi

Ehliyetin Geri Alınması ve İade Süreci

Ehliyete el konma süresi dolduğunda, sürücü belgesi otomatik olarak iade edilmez. Sürücünün belirli prosedürleri tamamlaması gerekir.

İkinci Kez Yakalananlar: Ehliyetlerine 2 yıl süreyle el konulan sürücülerin, bu süre sonunda belgelerini geri alabilmeleri için Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kurumlarda verilen “Sürücü Davranışlarını Geliştirme Eğitimi”ni (SÜDGE) başarıyla tamamlamaları zorunludur.
Üçüncü Kez Yakalananlar: Ehliyetlerine 5 yıl süreyle el konulan sürücülerin durumu daha da ciddidir. Bu kişilerin, süre sonunda ehliyetlerini geri alabilmeleri için psiko-teknik değerlendirme ve bir psikiyatri uzmanının muayenesine tabi tutulmaları gerekir. Ancak bu testler sonucunda “sürücülüğe engel bir hali olmadığına” dair olumlu bir rapor almaları halinde ehliyetleri iade edilir.

Prosedürel İhlal: Alkolmetreyi Üflemeyi Reddetmek

Sürücülerin bilmesi gereken en önemli noktalardan biri, alkolmetreye üflemeyi reddetmenin sonuçlarının, yasal sınırın üzerinde alkollü yakalanmaktan çok daha ağır olabileceğidir. Denetim görevlilerinin alkol miktarını teknik cihazla tespit etmesini engellemek veya reddetmek, ayrı bir ihlal olarak kabul edilir.

Bu ihlalin 2025 yılı için yaptırımı, 26.558 TL idari para cezası ve sürücü belgesine 2 yıl süreyle el konulmasıdır. Bu ceza, sürücünün kanında hiç alkol olmasa dahi, sadece denetime karşı geldiği için uygulanır.

Suçun Cezai Boyutu: 1.00 Promil Eşiği ve TCK 179

Alkollü araç kullanma fiili, belirli bir sınırı aştığında idari bir yaptırım olmaktan çıkar ve Türk Ceza Kanunu kapsamında bir suç haline gelir. KTK Madde 48’in de atıf yaptığı bu kritik eşik 1.00 promildir.

Türk Ceza Kanunu Madde 179:

(1) Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşımının güven içinde akışını sağlamak için konulmuş her türlü işareti değiştirerek, kullanılamaz hale getirerek, konuldukları yerden kaldırarak, yanlış işaretler vererek, geçiş, varış, kalkış veya iniş yolları üzerine bir şey koyarak ya da teknik işletim sistemine müdahale ederek, başkalarının hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından bir tehlikeye neden olan kişiye bir yıldan altı yıla kadar hapis cezası verilir.

(2) Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşım araçlarını kişilerin hayat, sağlık veya malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde sevk ve idare eden kişi, dört aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle ya da başka bir nedenle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen araç kullanan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

TCK 179/3’ün Anlamı: İdari Ceza + Hapis Cezası

Bir sürücünün kanında 1.00 promil üzerinde alkol tespit edilirse, bu sürücü iki ayrı yaptırımla karşı karşıya kalır:

Yukarıdaki tabloda belirtilen idari para cezası ve ehliyete el koyma işlemi (KTK 48) uygulanır.
Buna ek olarak, hakkında “Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma” suçundan (TCK 179/3) adli soruşturma başlatılır ve 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanır.

Yargıtay Kararında 1.00 Promil Değerlendirmesi

Yargıtay, TCK 179/3 suçunun oluşması için kişinin sadece 1.00 promil üzerinde alkollü olmasını her zaman yeterli görmeyebilir; aynı zamanda “emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde” olduğunun da tespit edilmesi gerektiğini vurgular. 1.00 promil üzeri alkol, bu durumu güçlü bir şekilde gösteren bir karine olsa da, aksinin ispatı mümkündür.

Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2016/3381 E , 2016/9737 K:

Olaydan iki saat sonra alınan raporda 57 promil alkollü olan sanığın… kendi şeridinde seyreden sanığa atfedilecek bir kusur bulunmadığı… 1 saatte alkol miktarının 0,12-0,20 promil arasında düştüğü dikkate alındığında, sanığın olay anında 100 promilin (1.00 promil) altında olduğu, ayrıca sanığın güvenli sürüş yeteneğini kaybettiğine dair başkaca bir delil veya tespit bulunmadığı dikkate alındığında, sanığın beraati gerekir.

Bu kararda Yargıtay, kaza anında sürücünün 1.00 promilin altında olduğunu hesaplamış ve en önemlisi, kazada hiçbir kusuru olmadığını (güvenli sürüş yeteneğini kaybetmediğini) tespit ederek TCK 179/3 suçundan beraatine karar vermiştir. Bu, her 1.00 promil üstü durumun otomatik olarak TCK 179’dan mahkumiyetle sonuçlanmayabileceğini gösteren önemli bir içtihattır.

Promil Nedir? Bilimsel Açıklaması ve Etkileri

Promil, kandaki alkol yoğunluğunu ifade eden teknik bir ölçü birimidir. Kelime anlamı “binde bir” olan promil, yasal bağlamda 100 mililitre (ml) kandaki saf alkolün miligram (mg) cinsinden miktarını belirtir. Örneğin, yasal sınır olan 0.50 promil, bir sürücünün kanının her 100 ml’sinde 50 mg saf alkol bulunduğu anlamına gelir.

Promil Seviyelerine Göre Zihinsel ve Fiziksel Yetenek Kaybı

0.20 Promil: Ruh halinde hafif değişiklik, risk alma eğiliminde artış ve tehlikeleri öngörme yeteneğinde zayıflama başlar.
0.50 Promil (Yasal Sınır): Dikkatte ciddi azalma, koordinasyon ve muhakeme bozukluğu başlar. Reaksiyon zamanı tehlikeli boyutlarda uzar, şerit takibi zorlaşır.
0.80 Promil: Koordinasyon ve algı yeteneklerinde belirgin bozulma gözlemlenir. Kaza yapma riski, alkolsüz bir sürücüye göre on kattan fazla artar.
1.00 Promil ve Üzeri (Suç Eşiği): Bariz sarhoşluk belirtileri, denge kaybı ve ciddi refleks kaybı yaşanır. Araç hakimiyeti neredeyse tamamen kaybolur ve bu seviye, konuyu idari yaptırımdan adli sürece taşır.

Promil Değerini Etkileyen Bireysel Faktörler

Aynı miktarda alkol tüketen iki farklı kişinin promil seviyeleri, aşağıdaki faktörlere göre tamamen farklı çıkabilir:

Cinsiyet: Kadınların vücut kompozisyonu (daha yüksek yağ/düşük su oranı), alkolün kanda daha yoğun bir konsantrasyona ulaşmasına neden olur.
Vücut Ağırlığı: Düşük kilolu kişilerde toplam kan hacmi daha az olduğundan, promil daha hızlı yükselir.
Metabolizma Hızı ve Mide Doluluğu: Aç karnına içilen alkol çok daha hızlı emilerek kana karışır ve promil seviyesini aniden yükseltir.

Bu veriler, 0.50 promil gibi yasal sınırların “güvenli” bir sürüş seviyesini değil, devletin toleransının “son noktasını” temsil ettiğini göstermektedir. Trafikteki tek mutlak güvenlik standardı sıfır promildir.

Hangi İçki Kaç Promil Yapar? (Tahmini Değerler)

Aşağıdaki tablo, sık tüketilen içeceklerin ortalama bir bireyde yaratabileceği tahmini promil değerlerini göstermektedir.

İçecek Türü	Standart Porsiyon	Ortalama Alkol Oranı (ABV)	İçerdiği Saf Alkol (gram)	Tek Porsiyon Sonrası Tahmini Promil*
Bira (Pilsen)	1 şişe/kutu (50 cl)	%5	~20 gr	0.25 – 0.35
Bira (Pilsen)	1 şişe/kutu (33 cl)	%5	~13 gr	0.20 – 0.25
Şarap (Kırmızı/Beyaz)	1 kadeh (15 cl)	%12-14	~14-17 gr	0.20 – 0.30
Rakı	1 tek (4 cl)	%45	~14 gr	0.20 – 0.25
Rakı	1 duble (8 cl)	%45	~28 gr	0.40 – 0.50
Votka / Cin / Viski	1 shot/tek (4 cl)	%40	~13 gr	0.18 – 0.23

*Tahminler, içkinin 1 saat içinde tüketildiği ve kişinin ortalama 70-80 kg ağırlığında bir erkek olduğu varsayımına dayanmaktadır. Kadınlarda ve daha düşük kilolu bireylerde bu değerler %20-30 daha yüksek çıkabilir.

Ölçüm Süreçleri: Yalancı Pozitif Sonuçlar ve İtiraz

1. 15 Dakika Kuralı (Yalancı Pozitif Sonuçlar)

Alkolmetreler nefes buharını ölçtüğü için, ölçümden hemen önce ağızda kalan alkol (ağız bakım suları, bazı ilaçlar vb.) sonucu yanıltabilir. Bu tür etkenlerin kullanımı ile test arasında en az 15 dakika beklenmesi, yalancı pozitif sonuçların önüne geçmek için kritik öneme sahiptir.

2. Alkolmetreye İtiraz ve Kan Testi (Promil Düşüşünün Hesaplanması)

Sürücü, alkolmetre sonucuna itiraz ederse kan testi için sağlık kuruluşuna sevk edilir. Ancak bu süreçte vücut alkolü atmaya başlar. Kanun koyucu, bu zaman kazanma girişimini engellemek için bir düzenleme getirmiştir:

Karayolları Trafik Yönetmeliği m. 97/3:

…her iki tespit arasındaki süre… göz önünde bulundurularak sağlık kuruluşunda yapılan tespit sonucuna ilk ölçümü yapan trafik kuruluşu tarafından her bir saat için 0,15 promil eklenmek suretiyle alkol oranı belirlenir ve çıkan sonuca göre işlem tesis edilir.

Bu, şu anlama gelir: Eğer denetimden 2 saat sonra hastanede kan verdiniz ve kanınız 0.25 promil çıktıysa, yetkililer bu değere (2 saat x 0.15 promil = 0.30 promil) ekleyecek ve yasal promil değerinizi 0.25 + 0.30 = 0.55 promil olarak işleme alacaktır.